Prawo w ujęciu przedmiotowym to zbiór ogólnych, uporządkowanych norm (zasad) zachowanie uznanych lub preferowanych przez społeczeństwo (państwo), zagrożonych różnymi sankcjami (rygorami) w razie ich naruszenia. W ujęciu podmiotowym prawo to zbiór uprawnień przyznawanych jednostce przez obowiązujące akty normatywne (np. konstytucję), służących zabezpieczeniu jej interesów i dających tej jednostce pewną swobodę działania. Norma prawna to reguła postępowania, która bezpośrednio nakazuje (dozwala lub zakazuje) określonym adresatom, by w danej sytuacji zachowywali się w wyznaczony sposób. Norma prawna określa: adresata(któremu wyznacza się obowiązek pewnego zachowania) okoliczności(w jakich ma być spełniony ten obowiązek) wzór zachowania(w postaci nakazu lub zakazu) Funkcje i zadania prawa: Funkcja regulacji życia społecznego(utrwalenie ładu społecznego), Funkcja wychowawcza (kształtowanie pozytywnych zachowań), Funkcja dystrybucyjna (rozdział dóbr społecznych), Funkcja represyjna (wymierzanie kar za przestępstwa), Funkcja kulturotwórcza (utrzymanie ciągłości historycznej narodu i państwa) Prawo naturalne: rozumiane jest jako zbiór norm, które obowiązują całe społeczeństwo i władzę państwową bez względu na to, czy są one przez tę władzę ustanowione i uznawane. Prawo przyrodzone człowiekowi, wypływające z jego ludzkiej natury... Gałęzie i dziedziny prawa: a)wewnętrzne Prawo konstytucyjne (przepisy dotyczące politycznej i społeczno-gospodarczej organizacji państwa) Prawo administracyjne (normy regulujące działalność administracji państwowej) Prawo cywilne (przepisy regulujące stosunki osobowe i majątkowe jednostki) Prawo rodzinne i opiekuńcze (przepisy normujące stosunki majątkowe i niemajątkowe rodziny) Prawo karne (przepisy zawierające zakazy lub nakazy, których naruszenie lub niespełnienie zagrożone jest karą) Prawo finansowe (normy regulujące tworzenie i wydawanie publicznych finansów) Prawo pracy (przepisy dotyczące umowy o pracę, bezpieczeństwa i higieny pracy) Prawo międzynarodowe prywatne (normy wskazujące, który system prawny (własny lub obcy) ma być stosowany w danej sprawie) b)międzynarodowe Prawo międzynarodowe publiczne (normy regulujące stosunki międzynarodowe) Prawo europejskie (porządek prawny obowiązujący w państwach członkowskich Unii Europejskiej) Prawo kanoniczne )przepisy obowiązujące członków Kościoła lub grupy wyznaniowej) Prawo zwyczajowe (niepisane normy prawne uznane za obowiązujące) Konstytucja: przepisy o ustroju państwa, władz naczelnych, prawach i obowiązkach obywateli Uchwała: akt uchwalony przez parlament Vacatio legis- okres miedzy datą ogłoszenia aktu normatywnego a dniem jego wejścia w życie Treść konstytucji ustaw i aktow prawnych o mocy ustawy, umów międzynarodowych oraz rozporządzeń są publikowane w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej, Monitorze Polskim Jurysdykcja-(łac. władza sądownicza) uprawnienie organu państwa do rozstrzygania spornych spraw Państwo praworządne- takie, które ma stabilne normy prawa wyznaczające stosunki między państwem a obywatelem Prawo karne: zadaniem jest zaspokajanie społecznego poczucia sprawiedliwości, podział przestępstw: ze względu na wyskokość kary (zbrodnie, występki); sposób ścigania przestępstwa (ścigane z urzędu, na wniosek osoby pokrzywdzonej); za wzg. na rodzaj skargi (publicznoskargowe, prywatnoskargowe) Prawo cywilne: reguluje stosunki majątkowe miedzy osobami fizycznymi i prawnymi oraz stosunki osobowe między obywatelami; regulacje cywilnoprawne (kodeks cywilny, kodeks postępowania cywilnego) oparte na zasadach: uznania i ochrony osobowości każdego człowieka w równej mierze, całkowitej i równej ochrony mienia, zakazu nadużywania praw podmiotowych, swobody umów, ochrony zaufania. Prawo zobowiązań: reguluje zasady dotyczące wymiany dóbr i usług Prawa człowieka są: przyrodzone (nabywane przez urodzenie się, niektóre przed urodzeniem) powszechne (przysługują każdej osobie) niezbywalne (nie można się ich zrzec) nienaruszalne (nie można kogoś pozbawić tych praw) Podział Praw Człowieka: 1.generacja- prawo do życia wolności i własności 2.gener.- prawa społeczne gospodarcze kulturowe (np. prawo do pracy i wynagrodzenia, nauki) 3.gener.- prawa kolektywne, czyli przysługujące zbiorowościom społecznym, narodom (np. prawo do pokoju, demokracji) Geneza Praw Człowieka: 1. dekalog 2.Deklaracja Niepodległości USA 4 lipca 1776r. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatele 26 sierpnia 1789 Podstawowe Prawa Człowieka: a)obywatelskie i polityczne (do życia, wolność od tortur, wolność od niewoli, poddaństwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej, do wolności i bezpieczeństwa osobistego, do słusznego procesu, do prywatności, wolności myśli, sumienia, religii i przekonań, wolność zrzeszania się, do własności) b)gospodarcze, socjalne i kulturalne (prawo do pracy, rodziny, godnego poziomu życia, do zdrowia, nauki, kulturalne)
|