Zmiany we Francji przepr.przez Ludwika XIV: a)reforma francuskiej armii: -300tysięczna stała armia; -wprowadzenie karabinów z bagnetem; b)zmiany gospodarcze: -polityka merkantylizmu; -polepszenie obieralności podatków z 35%do67%; c)pozycja mecenasa sztuki (wszystkie ważniejsze premiery sztuk teatralnych,odbywały się w Wersalu); d)rozrzutność królewska(ogromne sumy wydawane na przebudowę myśliwskiego pałacyku w Wersalu,siedzibę króla,a następnie utrzymanie dworu królewskiego-ok.3000osób); Przebieg wojny polsko-szwedzkiej w I poł.XVIIw.: -bitwa pod Kircholmem(polskie zwycięstwo) Król Karol IX ranny mógł wpaść w ręce polskie; -zajęcie przez Szwedów Rygi w 1621r.; -zablokowanie przez Szwedów Portu w Gdańsku; -1627r. bitwa morska pod Oliwą(polskie zwycięstwo,niestety mało znaczące); -1635r.pokój w Sztumskiej Wsi, który oddawał Rygę Szwedom i większość Inflant;Polska nie musiała już płacic ceł w Gdańsku i odzyskała porty w Prusach Wschodnich; Wojna polsko-rosyjska w I poł.XVIIw.: -nazwa-pochodzi od wydarzen zwiazanych z Dymitrem,Synem Jwana IV Groźnego i jego dązeniami do uzyskania(odzywskania) tronu -pierwsze dymitriady realizowane przez kresową magnaterię -ostania dymitriada z udzialem krola i wojsk krolewskich (1611r) -zakonczenie walk polsko-rosyjskich(1619r) Polska uzyskuje ziemie Smolenską,Siewierska i Czernichowska Wojna polsko-turecka w I poł. XVIIw.: a)ingerencja polska w wewnętrzne sprawy Mołdawii(lennik Turcji)przyczyną wojen polsko-tureckich; b)Sułtan wydał rozkaz swoim wojskom- spalić Kraków; c)najważniejsze wydarzenia: -bitwa pod Cecorą(1620r.)-Polska porażka,śmierc Hetmana Karola Chodkiewicza; -oblężenie przez Turków Chocimia(1621r.); Tło i przebieg powstania Powstania Chmielnickiego XVIIw.: 1)wykorzystanie umiejętności kozackich przez Rzeczypospolitą.Stworzenie przez Stefana Batorego rejestru Kozaków(Kozacy rejestrowi za niewielki rząd pilnowali Kresów,pilnowali porządku na Ukrainie,walczyli z Tatarami i mięli być zawsze gotowi do powołania do armii Rzeczypospolitej); 2)przebieg: -wybuch Powstania Chmielnickiego pod przywództwem Bohdana Chmielnickiego Chmielnickiego we współpracy z Tatarami; -1wsze bitwy(porażki Polski): Żółte Wody; Korsuń; Piławce; -działania Księcia Wiśniowieckiego Na Ukrainie *krwawe pacyfikacje zbuntowanych terenów; *obrona Zbaraża(sierpień,1649r.); -ugoda w Zborowie(zatrzymanie walk,zwiększenie rejestru Kozaków do 40000)Chmielnicki Hetmanem Zaporoskim; -powrót do walk i wielka bitwa pod Beresteczkiem (1651r,); -ugoda w Periasławiu(1654r)pomiędzy Kozakami a Rosją.Początek wojny polsko-royjskiej o Ukraine; Zakończenie wojny polsko-rosyjskiej o Ukraine: Rozejm w Andruszkowie(1667r.),który dzielił Ukrainę,między Polskę a Rosję.Rozejm został ostatecznie potwierdzony przez pokój Grzymukowskiego (1686r.)Podział Ukrainy:Granica-Dniepr;lewy brzeg Dniepru-Rosja; „Potop” szwedzki: 1)Przyczyny: -ciągłe używanie przez Królów Polskii z dynastii Wazów tytułu Króla Szwecji; -informacje od zdrajcy Radziejowskiego,że król Kazimierz jest skłócony z wieloma polskimi magnatami; -zaangażowanie Polskich wojsk na wsch.w wojnę Z Rosją i dalsze walki z Kozakami; -konieczność podbojów po stronie szwedzkiej w celu utrzymania państwa i armii szwedzkiej; 2)Przebieg (1655-1660): -szwedzkie uderzenie na Polskę z dwóch stron z zachodu;od strony Pomorza i ze wsch. Od strony Litwy; -kapitulacja pospolitego ruszenia pod Ujściem w Wielkopolsc; -zdrada Hetmana Radziwiłła w Kiejdanach; -szybkie zajęcia przez szlachtę z wyjątkiem Gdańska,Zamościa i Jasnej Góry; -oblężenie przez Szwedów Jasnej Góry;impulsem dla Polaków do rozpoczęcia walki ze Szwedami;początek walki partyzanckiej pod przywództwem Hetmana Czarneckiego; -Powrót Jana Kazimierza do Polski i tzw.Śluby Lwowskie(1656r.,styczeń); -traktaty Welawsko-bydgoskie (1657r.); za odstąpienie Brandenburgii od sojuszu ze Szwecją; Król Jan Kazimierz przekazał kontrolę nad Prusami Książęcymi w ręce Brandenburskiej Linii Hohenzolermów; 3.Pokól w Oliwie kończący wojnę polsko-szwedzką(3 maja 1660r.) -Rzeczypospolita utrzymuje przedwojenny stan posiadania; -potwierdzenie traktatów Welawsko-bydgoskich; -król Jan Kazimierz ostatecznie wyrzekł się tytułu króla Szwecji; -Szwecja otrzymała większość Inflant z wyjątkiem rejonu Dyneburga, zwanego odtąd Inflantami Polskimi; Jak doszło do bitwy pod Wiedniem w 1683r.: (TEGO W ZESZYCIE NIE MAM!zrobic! Zmiany w społeczeństwie polskim w końcu XVIIw.: -zwiększenie pańszczyzny dla chłopów; -pijaństwo na wsi na skutek wprowadzenia obowiązku propinacyjnego; -wzrost znaczenia Warszawy,jako stolicy;(inne miasta miały problemy ze sfinansowaniem odbudowy zniszczeń wojennych); -powstanie nowej kategorii wśród szlachty-klienteli; -następne przywileje szlacheckie(liberum veto i rokosz) Początki polskiej anarchii w II poł.XVIIw.: Liberum Veto,Rokosz,masowe zrywanie sejmów; Peter Rubens- malarz flamandzki, jeden z najwybitniejszych artystów epoki baroku.(sceny z życia Chrystusa); Rembrandt van Rijn- holenderski malarz, rysownik i grafik. Uważany powszechnie za jednego z największych artystów europejskich, jeden z najważniejszych malarzy holenderskich Złotego Wieku; Molier- komediopisarz francuski, także aktor i dyrektor teatru. Isaak Newton- fizyk, matematyk, filozof i astronom. Galileo Galilei- Włoski fizyk, astronom, matematyk i filozof urodzony w 1564 roku w Pizie we Włoszech. zaobserwowal góry na księżycu i plamy na Słońcu. Antonio Vivaldi- włoski skrzypek i kompozytor. Kartezjusz- francuski matematyk i filozof, jeden z najwybitniejszych uczonych XVII w., uważany za prekursora nowożytnej kultury umysłowej.Kartezjusz zajmował się też optyką, chemią, mechaniką, anatomią, embriologią, medycyną, astronomią i meteorologią. Wywarł wielki wpływ na filozofię i naukę następnych stuleci.Dziełon „rozprawa o metodzie”; Barok polagał na: · olśnienia i zadziwienia odbiorcy wywołane były bogactwem ozdób, jak również niezwykłością wypowiedzi poetyckich; · mnożenie wyszukanych przenośni; · komponowanie struktur składniowych za pomocą inwersji; · poszerzanie słownictwa o elementy potoczne, gwarowe, obcojęzyczne; · budynki nie są kopiami, różnią się między sobą, w każdym można dostrzec styl indywidualny; · króluje tematyka mitologiczna i religijna; · rzeźba jest zazwyczaj jednobarwna; · występuje dynamizm; · wywołanie zaskoczenia; · wielonurtowość; Cechy POLSKIEGO baroku: -obniżenie się poziomu nauczania w polskich szkołach w XVIIw. Co skutkowało np. rosnącą ilością procesów czarownic; -architektura: Zamek Królewski w Warszawie, Kolumna Zygmunta, Pałac Krasińskich w Warszawie, Pałac w Wilanowie,rodzina Sobieskich; pałac w Łańcucie,rodzina Stadnickich, Pałac w Radzyniu Lubelskim,rodzina Potockich; -sztuka: malarstwo trumienne; -literatura: Jan Hryzostom Pasek(pamiętnikarz);Wespazjan Kokowski; Mikołaj Sęp-Sarzyński; Cechy Sarmatyzmu: -wg Sarmatów Adam i Ewa mówili po polsku; -niebo skonstruowane jest, RP szlachecka wg polskiej szlachty wywodziła się od legendarnego plemienia Sarmatów Sarmatów czasów starożytnego Rzymu; -krytykaństwo wobec innej nacji; -ksenofobia-strach przed innością; -hołdowanie prostocie i oszczędności; -traktowanie Polski jako przedmurza chrześcijaństwa,a przez to stopniowa likwidacja tolerancji religijnej; Przejawy rewolucji przemyslowej w Europie-(REWOLUCJA AGRARNA W EUROPIE)-proces zmian rolnictwa tradycyjno federalnego w rolnictwo nowoczesne farmerskie nastawione na max produkcje zywnosci. Oświecenie -nowa epoka w historii cywilizacji ludzkiej obejmująca glownie XVIIIw. Oparta na rozwoju nauk, mysli filozoficznej i krytyce feudalizmu. NAJWAZNIEJSZE POSTACIE OSWIECENIA: -Antonie Lavoisier-chemik jako 1-szy opisal sklad powietrza i rozlozyl wode na atomy -Benjamin Franklin-wynalazca m.in piorunochrona -Karol Linneusz- -John Locke-filozof, socjolog, uzyl pojecia”tabyla rasa” wobec czlowieka przed procesem wychowania -Deins Diderot-pomyslodawca i opiekun projektu naukowego „Wielkiej Encyklopedii” -Karol Monteskiusz- Cechy absolutyzmu oświeceniowego: -czynil z wladcy sluge panstwa rzadzacego dla dobra ogolu,a wiec przeprowadzajacego reformy dla wzmocnienia sily militarnej panstw, dbajacego o rozwuj oswiaty i gospodarki,opowiadajacego się za tolerancja religijna i zasadami humanitaryzmu w sadownictwie Rosja za panowania Piotra I: -zyski terytorialne-1781r. po pokoju w Nystad, Rosja uzyskala Estonie,Inflanty z Ryga,czesc Kalweii -car Piotr I wsparl rosyjski przemysl manufakturowy sciagajac fachowcow z Europy i czesciowo go finansujac -finansowanie szkolnictwa szczególnie wojskowego, inzynieryjnego -zbudowanie nowego miasta Petersburga i przeniesienie do niego stolicy Rosji w 1712r przyjecie przez cara w 1721r tytulu ‘Imperatora Wszechrosji’ -proby kontroli nad cerkwia rosyjska Rosja za panowania Katarzyny II: -podboje terytorialne(np.Polska, terytoria na Kaukazie i nad Morzem Czarnym, dalszy podboj Syberii) -zlikwidowanie odrebnosci Kozakow (1775r) -ozywiona korespondencja z Wolterem i udawanie wladczyni oswieceniowej (np. fikcyjne wsie budowane na pokaz) -zwiekszenie liczby gubernii, a przez to oslabienie pozycji gubernantow Powstanie USA: -w XVI w na kontynencie amerykanskim pojawili się pierwsi osadnicy z Hiszpanii -na poczatku XVIIw rozpoczela się fala osadnictwa angielskiego -do polowy XVIIIw. W Ameryce było 13. brytyjskich kolonii zamieskzanych przez 2,5 mln osadnikow i ok. o,5 mln czarnych niewolnikow Wybuch rewolucji francuskiej: -plotki w Paryzu o tym ze krol rozkazal egzekucje rzedstawicieli stany trzeciego w Wersalu -wybuch niezadowolenia biedoty na przedmiesciach Paryza-marsz na Bastylie -14 lipca 1789r.- ‘Dzien Bastylii’ swieto narodowe Francji dla uczczenia opanowania przez lud stolicy krolewskiego wiezienia w Paryzu-Bastylii Rzady Jakobinów we Francji: -przejecie wladzy przez Jakobinow w sierpniu 1793 r i wprowadzenie zasady odpowiedzialnosci zbiorowej -wprowadzenie krwawego terroru(sa możliwe dwojakie wyroki:niewinnylub skazany na smierc nawet za najmniejsze przestepstwo) -scisla kontrola gospodarki (zakaz spekulacji, wprowadzenie kartek, i przymudowych dostaw zywnosci) -likwidowanie przeciwnikow politycznych (odtatni z nich Danton zostal sciety w kwietniu 1794r) Zmiany krola polski po 1764r: -zmiany w Polsce wprowadzone przez Sejm Konwokacyjny(np. zniesienie liberum veto na sejmikach elekcyjnych) -wprowadzenie jednolitych ceł placonych przez wszystkich -stworrzenie komisji wojskowej dla kontroli dzialan Hetmanów Reformy Sejmu Wielkiego: -podatkowa -wojskowa -zniesienie Rady Nieustajacej -prawo o sejmikach -prawo o miastach -konstytucja 3 maja PRZEBIG WOJNY W OBRONIE KONSTYTUCJI: -wkroczenie wojsk rosyjskich (18maja), -polskie zwyciestwo pod Zielencami (18 czerwca), -polska porazka pod Dubienka (18 lipiec), -stworzenie przez krola nowego orderu dla uczczenia obu dowodcow -wydanie rozkazu przez krola o zaprzestaniu walk i przylaczeniu się do konfederacji targowickiej (krol miał nadzieje ze jego decyzja zmniejszy ewentualne sankcje wobec Polski) Wydarzenia podczas Powstania Kościuszkowskiego: -bunt brygady kawalerii gen.Madalińskiego przeci rozkazom rozwiązania jednostki (18.03.1794r) -marsz Madalińskiego na Kraków i Rosję-przeciwakcja (garnizon Krakowa wychodzi z miasta na spotkanie z wojskami Madlińskiego) -przysiega Kościuszki na rynku w Krakowie (24.03.1794) -pierwsza bitwa powstańców z Rosjanami-Racławice (04.04.1974) -wybuch powstan w Warszawie (17.04) i Wilnie (22.04) -uniwersał połaniecki (7.05): Kościuszko zmniejszyl chlopom panszczyzne do ok.3dni; chlopi którzy wzieliby udzial w powstaniu mieli być calkowicie zwolnieni z panszczyzny: powolanie specjalnnych sadow (dozorcow) przed którymi wszyscy mieli te same prawa -Polska porazka pod Szczekocinami (06.06) -oblezenie Warszawy przez wojska Rosyjskie i Pruskie (polowa czerwca-polowa sierpnia) -wybuch powstania w Wielkopolsce (20.08), wycofanie się Prusakow z pod Warszawy, zdjęcie oblężenia miasta -ostateczna kleska powstania- przegrana bitwa pod Maciejowicami (10.10), Kościuszko ciężko ranny na polu walki) -masakra cywilnej ludności Warszawy na Pradze (04.11) Postanowienia rozbiorów Polski: 1rozbior: 1772: austria(pol.cz.woj.krakowskiego po wisle cz slaska rus czerwona i cz podola po rzeke zbrucz) Prusy(warmia i pomorze gdanskie bez gdanska i torunia cz wielkopolski i kujawy) Rosja(inflanty polskie oraz ziemie bialoruskie po dzwine i dniepr) 2rozbior: 1793 Prusyzabraly (gdansk kujawy wielkopolske.) Rosja zabrala( reszte ukrainy podole cz.wolynia.) 3rozbior: 1795: Rosja: (ziemia litewsko ruska z wilnem) Prusy zabraly( cz.podlasia cz mazowsza z warszawa i cz żmudzi) Austria: (malopolske z krakowem cz podlasiA i mazowsza )
Osiągnięcia oświecenia w Polsce: -Collegium Nobillium (1740)-szkola dla szlachty ks. Kon arskiego -Biblioteka Zauskich (1747) -reformy szkoly wprowadzone przez KEN: ---szkoly glowne-Akademia w Krakowie i Wilnie ---szkoly wydzialowe i podwydzialowe podlegle sz. Gównym ---szkoly parafialne pod zwierzchnictwem kosciola ale zobowiazane do nauczania wg. nowych programow ---Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych (ks. Piramowicz)-z zadaniem opracowania i wydawania nowych podrecznikow -St.August Poniatowski-mecenasem sztuki: ----obiady czwartkowe w Łazienkach ----sprowadzenie do Polski malarzy pejzarzystow (M.Baccarelli, B.Bellotto zwany Canaretto) ----styl architektoniczny-polski klasycyzm zwany stylem stanislawowskim
ZROBILI MARTUŚ KASIA i KRYSTIANA (5 gr.)
|